miércoles, 5 de agosto de 2015

Juan Buyseren hirumilako zerrenda Pyrénées-ean (1988).

1986an lehenengo zerrenda argitaratu ondoren Muntanya aldizkarian, Juan Buysek ez du bere proiektua uzten. Igoera berriak, bilaketak, kontaktuak eta kontsultak direla eta zerrendaren bigarren bertsioa egiten du 164 tontorrekin. Hau argitaratu izan behar zuen Os Pirineos aldizkarian zein Aragoiko Mendi federazioak kaleratzen zuena. Ematen du zerrenda 1987an bidali zuela, baina 1986tik aldizkaria ez zen plazaratzen eta Buyseren bigarren zerrenda argitaratugabe geratu zen.

Bitartean, Buysek, Maurice Jeannel eta Mendiko gidaria Guy Meveleci esker,Bere ideia Robert Ollivieri aurkezten dio, honek gogo handiz hartzen du. Garai hartan sortzen den "taldea" Frantziarren aldetik: Louis Audoubert, Maurice-José Jeannel, Marc Jusnel, Jean-Victor Parant, Jean eta Pierre Ravier, Michel Sébastienez; eta espainiarren aldetik: Josep Maria Sala, Luis Alejos, Julio Benedé, Agustí Jolís eta bere emaztea Maria Antonia Simó, Jesús María Rodríguez, Juan Mari Feliu, Carlos Sainz, Gerardo eta Javier Bielsa eta José Ignacio Lópezez osatuta zegoen. Marc Jusnelek taldean sartzean erabakitzen du berak egindako hirumilako zerrenda ez argitaratzea, honek 130 tontor nagusia eta 46 bigarren mailakoa ditu.

1988ko urtarrilaren 30 eta 31n, lan-talde bat bilatzen da Buyseren etxean, Siuranan, eta ia ia behin betiko tontorrak onartzeko arauak egin zituen eta lehenengo zerrenda ere bai. J.M.Feliu, J.Benedé, Pere Giró, J.I.López, J.M.Ortega, F.Masachs y J.Murciano. Bilera horretan Los Gemelos eta Veteranos tontorrei buruzko lehenengo desadostasunak sortu ziren José Murcianok eraginez. Handik gutxira tontor lortutako errolda handitu zen Henri Baudrimont, Ravier anaiak hala eskatuta, proiektuan sartzean. H. Baudrimont Frantzia IGN-ko ingeniari-geografoa zen eta argazki eta dokumentu artxibo handia zuen; izan ere berrogei urte baino gehiago eman zituen Pirinioak ikertzen. Otsailaren 28 eta 29 henri Baudrimont Siuranara doa eta Buyserekin batera errolda betetzen dute. Une hartan beste desadostasun bat sortzen da, izan ere, Marc Jusnelek Pica d´Estatseko H.E. Punta (Gabarró Punta) tontor nagusia bezala kontuan hartu izan behar zen. Buyseren ezetzko aurrean Marcek taldea uzten du.

Apirilan zerrendaren ezagutze ofiziala eskatzen zaie Katalunia, Leoi-Gaztela, Aragoi eta Euskadiko federazioei baita CEC eta CAF-ei ere. Uztailean Federació d´Entitats Excursionistas de Catalunya (FEEC) eta Euskadiko Federazioa izan ziren lehenengoak baietz emanez. CAF eta Comité de Massif Pyréneesek ere baieztatu zuten zerrenda. Uztailan ere Murciano eta Ortás taldetik at geratzen dira Los Gemelos-en afera dela eta.

Pyrénées aldizkariak zerrendaren lehenengo berri eman zuen 1988ko bigarren hiruhilabeteko 154 zenbakidun alean . Oinarrizko arauak tontor bat katalogoan ager dadin ikusi dugu, horretarako dagokion sarrera begiratu hirumilako sailkatzeko Buyseren arauak.


Juan Buyse artikuluaren lehenengo orrialdea 154. Pyrénées aldizkarian.


Zerrenda 125 tontor nagusiak, 70 bigarren mailako tontorrak, eta 74 gainontzeko kotak zehazten ditu. Jarraian kopiatzen dugu ohar batzuekin xehetasun garrantzitsuak adierazteko. Siglen esanaia dira: PCM mendi bateko punturik gorena, NA ertz korapiloa.


  Zone 1 : Balaïtous-Enfer-Algas    
       
  001 Pic Balaïtous, 3144m (PCM)    
    01 Tour George-Cadier, 3049m (1)
    02 Aiguille d'Ussel, 3020m  
    03 Aiguille Cadier, 3022m  
  002 La Fondella NE, 3068m (PCM)    
    04 La Frondella Central, 3060m  
  003 La Frondella SW, 3001m (NA)    
  004 Pic de la Grande Fache, 3005m (PCM)    
  005 Pic Occidental d'Enfer, 3073m (NA)    
  006 Pic Central d'Enfer, 3082m (PCM)    
  007 Pic Oriental d'Enfer, 3076m (NA)    
  008 Pic Arnales, 3006m (PCM)    
    05 Pic Arnales S, 3001m (2)
    06 Aiguille de Pondiellos, 3011m  
  009 Pic Garmo Negro (Arollas), 3051m (PCM)    
  010 Pic Algas (Algas N), 3012m (NA)   (3)
  011 Pic Argualas (Algas Central), 3046m (PCM)   (4)
    07 Argualas SE (Algas S), 3042m (4)
       
       
  Zone 2 : Vignemale    
       
  012 La Pique Longue, 3298m (PCM)    
  013 Pic du Clot de la Hount, 3289m (PCM)    
  014 Pic Cerbillona, 3247m (PCM)    
    08 Aiguille SW de Cerbillona, 3051m  
  015 Pic Central, 3235m (PCM)    
  016 Pic Montferrat, 3220m (PCM)    
  017 Grand Pic de Tapou, 3134m (PCM)    
  018 Pic de Milieu, 3129m (NA)    
  019 Piton Carré, 3197m (PCM)    
  020 Pointe de Chausenque, 3204m (PCM)    
    09 Epaule de Chausenque, 3154m  
  021 Petit Vignemale, 3032m    
       
       
  Zone 3 : Mont Perdu    
  022 Pic de Gabiétou Occidental, 3034m (PCM)    
  023 Pic de Gabiétou Oriental, 3031m (PCM)    
  024 Le Taillon, 3144m (PCM)    
  025 Le Casque, 3006m (PCM)    
  026 Tour de Marboré, 3009m (PCM)    
  027 Epaule de Marboré, 3073m (NA)    
  028 Pic Occidental de la Cascade, 3095m (PCM)    
  029 Pic Brulle, 3106m (PCM)    
  030 Pic Oriental de la Cascade, 3161m (PCM)    
  031 Pic Marboré, 3248m (PCM)    
  032 Petit Pic d'Astazou, 3012m (PCM)    
  033 Grand Pic d'Astazou, 3071m (PCM)    
  034 Le Cylindre du Marboré, 3328m (PCM)    
    10 Doigt du Mont Perdu, 3188m  
  035 Mont Perdu, 3355m (PCM)    
    11 Epaule E du Mont Perdu, 3077m (5)
  036 Soum de Ramond, 3254m (PCM)    
    12 Pic Henri Baudrimont, 3045m (6)
    13 Pic inférieur Baudrimont, 3026m (6)
  037 Pic las Olas, 3002m (PCM)    
       
       
  Zone 4 : La Munia    
       
  038 Pic Heid, 3022m (PCM)    
  14 Pointe des Aires, 3028m    
  039 Pic Troumouse, 3085m (PCM)    
  040 Pic Serre Mourène, 3090m (PCM)    
    15 La Petite Munia, 3096m  
  041 Pic de la Munia, 3134m (PCM)    
  042 Pic Robinera (Las Louseras), 3003m (PCM)    
       
       
  Zone 5 : Néouvielle-Pic Long    
       
  043 Pic Néouvielle, 3091m (PCM)    
  044 Pic de Ramougn, 3011m (NA)    
  045 Pic des Trois Conseillers, 3039m (PCM)    
  046 Turon de Néouvielle, 3035m (NA)    
  047 Pale de Crabounouse, 3021m (NA)    
  048 Pic de Bugarret, 3031m (PCM)    
  049 Dent d'Esibère Male, 3017m (PCM)    
  050 Pic Maubic, 3058m (NA)    
  051 Pic Long, 3192m (PCM)    
  052 Pic Badet, 3160m (PCM)    
    16 Campbieil antécime SSW, 3157m  
  053 Pic Maou, 3074m (NA)    
  054 Pic Campbieil, 3173m (PCM)    
  055 Grand Pic d'Estaragne, 3006m (PCM)    
       
       
  Zone 6 : Batoua-Batchimale    
       
  056 Pic de Lustou, 3023m (PCM)
    17 Pic de Batoua NE, 3032m  
    18 Pic de Batoua Central, 3008m  
  057 Pic de Batoua SW, 3034m (PCM)    
  058 Pointe de la Pez, 3018m (NA)    
  059 Pic Abeillé Occidental, 3024m (PCM)   (7)
  060 Pic Abeillé, 3029m (PCM)    
  061 Pic Marcos Feliu, 3057m (NA)    
    19 Petit Pic de Batchimalle, 3061m  
  062 Pointe Ledormeur, 3120m (NA)    
  063 Pic Schrader, 3177m (PCM)    
  064 Punta del Sabre, 3136m (NA)    
       
       
  Zone 7 : Posets-Eristés    
       
  065 Pic du Vétéran, 3125m (NA)    
  066 Pic des Jumeaux Jean et Pierre Ravier, 3160m (NA)    
    20 Posets antécime N, 3325m  
  067 Pic des Posets, 3371m (PCM)    
    21 Bardamina Occidental, 3073m  
  068 Bardamina Central, 3078m (PCM)    
    22 Bardamina Oriental, 3069m  
  069 Dent de Llardana, 3085m (PCM)    
    23 Tuca de Llardaneta, 3311m  
    24 Espadas antécime N, 3329m  
  070 Las Espadas, 3332m (PCM)  
    25 Tuca del Forao de la Neu, 3080m  
  071 Pic des Pavots, 3121m (NA)    
    26 Dent Royo, 3010m  
  072 Pointe NW des Tourets, 3007m (PCM)    
    27 Pointe SE des Tourets, 3004m  
  073 Pic Beraldi, 3025m (PCM)    
  074 Grand Pic d'Eristé, 3053m (PCM)    
  075 Petit Pic d'Eristé, 3045m (PCM)    
       
       
  Zone 8 : Clarabides-Perdiguère-Boum
       
    28 Clarabide Occidental, 3012m  
  076 Clarabide Central, 3020m (PCM)    
    29 Clarabide Oriental, 3010m  
  077 Pic Gias, 3011m (PCM)    
  078 Pic Saint-Saud, 3003m (NA)    
  079 Pic Camboué, 3034m (PCM)    
    30 Pointe Lourde-Rocheblave, 3104m  
    31 Gourgs-Blancs antécime W, 3122m (8)
  080 Pic des Gourgs-Blancs, 3129m (PCM)    
  081 Pic Jean Arlaud, 3065m (PCM)    
  082 Pic Belloc, 3008m (PCM)    
    32 Belloc Pointe Centrale, 3006m  
    33 Belloc Pointe S, 3007m  
  083 Pic des Spijeoles, 3066m (PCM)    
  084 Pic Gourdon, 3034m (PCM)    
    34 Pointe inférieure dera Baquo, 3004m (9)
    35 Cap dera Baquo Occidental, 3097m  
    36 Cap dera Baquo Oriental, 3106m  
  085 Grand Pic du Deilh dera Baquo, 3114m (PCM)    
    37 Petit Pic du Portillon, 3002m  
  086 Pic Robert Ollivier, 3050m (PCM)   (10)
    38 Perdiguère Occidental, 3176m  
  087 Pic Perdiguère, 3221m (PCM)    
    39 Hito de Perdiguère, 3170m  
    40 Quayrat antécime N, 3046m  
  088 Pic Quayrat, 3060m (PCM)    
  089 Pic Lézat, 3107m (PCM)    
    41 Pointe Lacq, 3011m  
    42 Pointe Mamy, 3050m  
  090 Pic Occidental des Crabioules, 3106m (NA)    
  091 Pic Oriental des Crabioules, 3116m (PCM)    
    43 Aiguille de Litérole, 3028m    
  092 Pic de Litérole, 3132m (PCM)    
    44 Pic Royo, 3121m  
    45 Aiguille du Col des Crabioules, 3025m (11)
    46 Tusse de Remuñe, 3041m  
    47 Pointe Occ. inf. du Maupas, 3043m (12)
    48 Pointe Occ. sup. du Maupas, 3045m (13)
  093 Pic Maupas, 3109m (PCM)    
  094 Pic Boum, 3006m (PCM)    
       
       
  Zone 9 : Maladeta-Aneto    
       
  095 Pic d'Albe, 3118m (PCM)    
  096 Dent d'Albe, 3136m (PCM)    
    49 Muela d'Albe, 3118m  
    50 Pointe Delmás, 3170m  
  097 Pic Mir, 3185m (PCM)    
  098 Pic Sayo, 3220m (PCM)    
  099 Pic Cordier, 3254m (PCM)    
  100 Pic Le Bondidier, 3185m (PCM)    
  101 Pic de la Maladeta, 3308m (PCM)    
    51 Pic Abadias, 3279m  
  102 Pic Maldito (Maudit), 3350m (NA)    
  103 Pointe d'Astorg, 3355m (PCM)    
  104 Pic del Medio (du Milieu), 3345m (NA)    
  105 Pic de Coronas (Coroné), 3293m (PCM)    
    52 Pointe des Déchaussés, 3298m (14)
  106 Pic Aneto (Néthou), 3408m (PCM)   (15)
    53 Aiguille Davui, 3350m (16)
    54 Aiguille Jean Escudier, 3315m  
  107 Epaule du Néthou, 3350m (NA)    
    55 Pic de la Brèche des Tempêtes, 3274m  
  108 Pic de Tempestades (Tempêtes), 3295m (PCM)    
    56 Fourche du Vallon Bleu, 3028m (17)
  109 Pic Margalide, 3240m (PCM)    
    57 Pic de la Brèche Russell, 3192m  
    58 Russell antécime NW, 3207m  
  110 Pic Russell, 3205m (PCM)    
    59 Aiguille sup. de Russell, 3146m  
    60 Aiguille inf. de Russell, 3118m (18)
    61 Russell Pointe E, 3034m  
  111 Pic de Mulleres (Moulières), 3010m (PCM)    
  112 Tuca de las Culebras (Couleuvres), 3060m (NA)    
  113 Pic de Vallibierna (Malibierne), 3062m    
    62 Vallibierna antécime E, 3030m  
    63 Aiguille Haurillon, 3035m  
    64 Aiguille de Cregüeña, 3005m  
    65 Aiguille Juncadella, 3015m  
  114 Pic Aragüells (Erouel), 3037m (PCM)    
    66 Aiguille Franqueville, 3065m  
    67 Aiguille Tchihatcheff, 3052m  
    68 Aiguille Argarot, 3035m  
       
       
  Zone 10 : Besiberris    
       
  115 Pic Besiberri (Bécibéri) N, 3014m (PCM)    
  116 Pic Maria Antonia Simò, 3002m (NA)    
  117 Pic Agusti Jolis, 3003m (NA)    
  118 Pic Besiberri (Bécibéri) S, 3030m (PCM)    
  119 Pic Comaloforno, 3032m (PCM)    
  120 Pic Célestin Passet, 3002m (PCM)    
  121 Punta Alta, 3014m (PCM)    
       
       
  Zone 11 : Estats    
       
  122 Pic Sotllo (Sullo), 3073m (PCM)    
  123 Pic Montcalm, 3077m (PCM)    
  124 Pic Jacint Verdaguer, 3128m (NA)    
  125 Pique d'Estats, 3143m (PCM)    
    69 Pointe Gabarrò, 3115m  
    70 Rodó de Canalbona, 3004m  


(1) George Cadier Dorrea beste izen bat da gaurko Costerillouko Dorrea. 1913ko abuztuaren 18an George Cadier bere anaia Edouardarekin batera tontor hau lehendabizikoz eskalatu zuten.

(2) Hego Arnales beti zalantzan egon da, egile batzuek sartzen dute zerrendan beste batzuek ez. Gaur egungo kartografiaren arabera 2996 metro ditu.

(3) Algas-Argualas nahasketa jarraitzen d. hemen Algas Tontorra seinalatzen da.

(4) Argualasen bi tontorrak dira.

(5) Gaur egungo Esparreteseko Bizkarra da. Buysek esaten du ez dela ezta mapa batean agertzen. Ez da egia kota hau 1874ko Franz Schraderen Monte Perdido mapan agertzen da 3130 metroko altuerarekin eta 1914 ko argitalpenean 3077 metroekin.

(6) Buyseren arabera Hendri Baudrimontek aurkitu zituen tontor hauek, baina 1914ko Schraederen mapan agertzen ziren: 3089 eta 3018 metroekin. Jean Arlaudeen karnetetan esaten du 1931an Beheko tontorra igotzen duela tontorrean harri pilaketa aurkituz.

(7) 1916an, Juli Soler i Santalóren hil ondoko artikuluak CECeko aldizkarian, Pezeko Tontorrak aipatzen ditu. Mendebaldeko Abeillék atentzio eman zion Arlaudi 1937an. 1938 urtetik kartografia espainiarran agertzen da 3024 metro ezezaguneko kota bezala. Josep Maria Salak aipatzen du 1954ko Montaña 31.aldizkarian krokis batean. Garai hartan, José Antonio Oyarzabalen Erdi Pirinioetako gutxi ezagutako mapa batean 3024 metroko Pezeko Tontorra agertzen da. 1969ko Aure-Luchon Olliver gidaliburuan aipatzen da. Gerard Raynaudek 141. Pyrénées aldizkariak artikulu bat argitaratzen du 1985eko igoera adierazten. Berak Pezeko tontor izena proposatzen du. 1939an Henri Baudrimontek igo zuen eta proposatu zuen izena Pez Mendateko Tontorra zen. Bi puntak daudenez bata bestearen ondoan Buysek bi bataioa onartu zituen.

(8) 1953ko Armengaud-Cometen gidaliburuak Gourgs Blancs Mendebalde Aurreko Tontorra aipatzen du. Nabaritu dezagun Buyseren zerrenda honetan ez dela Gourg Blancs ertzeko Erdi Tontorra agertzen, gaur egungo Armengaud Dorre eta kota ezberdina dela.

(9) Gero Punta Audobert izendatuko da.

(10) Portillon de Ooko Tontorra da. Buyseren hautazko bataioa da Audoberteren iritziaren kontra. Hau da arrazoirik nagusiena kide frantziar batzuek taldea utz dezaten.

(11) 1988ko azaroan Jean Garnier hil ondoren Buysek Jean Garnier Orratza bataiatuko zuen.

(12) Gaur egungo Navarro Punta.

(13) Gaur egungo Rabadá Punta.

(14) La Pointe de Déchaussés (oinutsik) 1906ko uztailaren 24an Jaume Oliveras eta Antoni Arenasek Aneto igoeraren oroimena egiten zuten bide hori jarraituz. Ondoren Buysek pentsatu omen zuen izen hori ez duela ezer ikusirik igoeraren protagonistekin.

(15) Mapa batzuetan Anetk 3408 metroko altuera du.

(16) Baliteke inprimategiren akatsa izatea, horrela dago idatzita: Davui. Vicens Daviuri oroimena da hau 1975ean hil egin zen Encantatsean eta bere lagunak Ramón Oriol eta Juan Mª Dalmauk orratz hori bataiatzen zuten.

(17) Frantzian Fourche du Vallon Bleu. Vallon Bleu izena 1877 urtean Russellek erabili zuen. Fourche du Vallon Bleu izena Arlaudek deitzen zion Salenques ertzeko hasierari. Espainian Forca Estasen, lehenengo igoera nazionalearen oroimenez 1927an Lluis Estasen eta Josep Rovirak egindakoa.

(18) Orratz txiki bat da Russell Hegoko ertzean kokaturik. Ondorengo katalogotik kendu zen gragunearen ezagatik.

FTer (Fidelek itzuli du)

No hay comentarios: