Juan Buyseren hirumilako zerrenda Pyrénées-ean (1988).

1986an lehenengo zerrenda argitaratu ondoren Muntanya aldizkarian, Juan Buysek ez du bere proiektua uzten. Igoera berriak, bilaketak, kontaktuak eta kontsultak direla eta zerrendaren bigarren bertsioa egiten du 164 tontorrekin. Hau argitaratu izan behar zuen Os Pirineos aldizkarian zein Aragoiko Mendi federazioak kaleratzen zuena. Ematen du zerrenda 1987an bidali zuela, baina 1986tik aldizkaria ez zen plazaratzen eta Buyseren bigarren zerrenda argitaratugabe geratu zen.

Bitartean, Buysek, Maurice Jeannel eta Mendiko gidaria Guy Meveleci esker,Bere ideia Robert Ollivieri aurkezten dio, honek gogo handiz hartzen du. Garai hartan sortzen den "taldea" Frantziarren aldetik: Louis Audoubert, Maurice-José Jeannel, Marc Jusnel, Jean-Victor Parant, Jean eta Pierre Ravier, Michel Sébastienez; eta espainiarren aldetik: Josep Maria Sala, Luis Alejos, Julio Benedé, Agustí Jolís eta bere emaztea Maria Antonia Simó, Jesús María Rodríguez, Juan Mari Feliu, Carlos Sainz, Gerardo eta Javier Bielsa eta José Ignacio Lópezez osatuta zegoen. Marc Jusnelek taldean sartzean erabakitzen du berak egindako hirumilako zerrenda ez argitaratzea, honek 130 tontor nagusia eta 46 bigarren mailakoa ditu.

1988ko urtarrilaren 30 eta 31n, lan-talde bat bilatzen da Buyseren etxean, Siuranan, eta ia ia behin betiko tontorrak onartzeko arauak egin zituen eta lehenengo zerrenda ere bai. J.M.Feliu, J.Benedé, Pere Giró, J.I.López, J.M.Ortega, F.Masachs y J.Murciano. Bilera horretan Los Gemelos eta Veteranos tontorrei buruzko lehenengo desadostasunak sortu ziren José Murcianok eraginez. Handik gutxira tontor lortutako errolda handitu zen Henri Baudrimont, Ravier anaiak hala eskatuta, proiektuan sartzean. H. Baudrimont Frantzia IGN-ko ingeniari-geografoa zen eta argazki eta dokumentu artxibo handia zuen; izan ere berrogei urte baino gehiago eman zituen Pirinioak ikertzen. Otsailaren 28 eta 29 henri Baudrimont Siuranara doa eta Buyserekin batera errolda betetzen dute. Une hartan beste desadostasun bat sortzen da, izan ere, Marc Jusnelek Pica d´Estatseko H.E. Punta (Gabarró Punta) tontor nagusia bezala kontuan hartu izan behar zen. Buyseren ezetzko aurrean Marcek taldea uzten du.

Apirilan zerrendaren ezagutze ofiziala eskatzen zaie Katalunia, Leoi-Gaztela, Aragoi eta Euskadiko federazioei baita CEC eta CAF-ei ere. Uztailean Federació d´Entitats Excursionistas de Catalunya (FEEC) eta Euskadiko Federazioa izan ziren lehenengoak baietz emanez. CAF eta Comité de Massif Pyréneesek ere baieztatu zuten zerrenda. Uztailan ere Murciano eta Ortás taldetik at geratzen dira Los Gemelos-en afera dela eta.

Pyrénées aldizkariak zerrendaren lehenengo berri eman zuen 1988ko bigarren hiruhilabeteko 154 zenbakidun alean . Oinarrizko arauak tontor bat katalogoan ager dadin ikusi dugu, horretarako dagokion sarrera begiratu hirumilako sailkatzeko Buyseren arauak.

Juan Buyse artikuluaren lehenengo orrialdea 154. Pyrénées aldizkarian.

Zerrenda 125 tontor nagusiak, 70 bigarren mailako tontorrak, eta 74 gainontzeko kotak zehazten ditu. Jarraian kopiatzen dugu ohar batzuekin xehetasun garrantzitsuak adierazteko. Siglen esanaia dira: PCM mendi bateko punturik gorena, NA ertz korapiloa.

		Zone 1 : Balaïtous-Enfer-Algas
		001 Pic Balaïtous, 3144m (PCM)
				01 Tour George-Cadier, 3049m		(1)
				02 Aiguille d'Ussel, 3020m
				03 Aiguille Cadier, 3022m
		002 La Fondella NE, 3068m (PCM)
				04 La Frondella Central, 3060m
		003 La Frondella SW, 3001m (NA)
		004 Pic de la Grande Fache, 3005m (PCM)
		005 Pic Occidental d'Enfer, 3073m (NA)
		006 Pic Central d'Enfer, 3082m (PCM)
		007 Pic Oriental d'Enfer, 3076m (NA)
		008 Pic Arnales, 3006m (PCM)
				05 Pic Arnales S, 3001m		(2)
				06 Aiguille de Pondiellos, 3011m
		009 Pic Garmo Negro (Arollas), 3051m (PCM)
		010 Pic Algas (Algas N), 3012m (NA)				(3)
		011 Pic Argualas (Algas Central), 3046m (PCM)				(4)
				07 Argualas SE (Algas S), 3042m		(4)
		Zone 2 : Vignemale
		012 La Pique Longue, 3298m (PCM)
		013 Pic du Clot de la Hount, 3289m (PCM)
		014 Pic Cerbillona, 3247m (PCM)
				08 Aiguille SW de Cerbillona, 3051m
		015 Pic Central, 3235m (PCM)
		016 Pic Montferrat, 3220m (PCM)
		017 Grand Pic de Tapou, 3134m (PCM)
		018 Pic de Milieu, 3129m (NA)
		019 Piton Carré, 3197m (PCM)
		020 Pointe de Chausenque, 3204m (PCM)
				09 Epaule de Chausenque, 3154m
		021 Petit Vignemale, 3032m
		Zone 3 : Mont Perdu
		022 Pic de Gabiétou Occidental, 3034m (PCM)
		023 Pic de Gabiétou Oriental, 3031m (PCM)
		024 Le Taillon, 3144m (PCM)
		025 Le Casque, 3006m (PCM)
		026 Tour de Marboré, 3009m (PCM)
		027 Epaule de Marboré, 3073m (NA)
		028 Pic Occidental de la Cascade, 3095m (PCM)
		029 Pic Brulle, 3106m (PCM)
		030 Pic Oriental de la Cascade, 3161m (PCM)
		031 Pic Marboré, 3248m (PCM)
		032 Petit Pic d'Astazou, 3012m (PCM)
		033 Grand Pic d'Astazou, 3071m (PCM)
		034 Le Cylindre du Marboré, 3328m (PCM)
				10 Doigt du Mont Perdu, 3188m
		035 Mont Perdu, 3355m (PCM)
				11 Epaule E du Mont Perdu, 3077m		(5)
		036 Soum de Ramond, 3254m (PCM)
				12 Pic Henri Baudrimont, 3045m		(6)
				13 Pic inférieur Baudrimont, 3026m		(6)
		037 Pic las Olas, 3002m (PCM)
		Zone 4 : La Munia
		038 Pic Heid, 3022m (PCM)
		14 Pointe des Aires, 3028m
		039 Pic Troumouse, 3085m (PCM)
		040 Pic Serre Mourène, 3090m (PCM)
				15 La Petite Munia, 3096m
		041 Pic de la Munia, 3134m (PCM)
		042 Pic Robinera (Las Louseras), 3003m (PCM)
		Zone 5 : Néouvielle-Pic Long
		043 Pic Néouvielle, 3091m (PCM)
		044 Pic de Ramougn, 3011m (NA)
		045 Pic des Trois Conseillers, 3039m (PCM)
		046 Turon de Néouvielle, 3035m (NA)
		047 Pale de Crabounouse, 3021m (NA)
		048 Pic de Bugarret, 3031m (PCM)
		049 Dent d'Esibère Male, 3017m (PCM)
		050 Pic Maubic, 3058m (NA)
		051 Pic Long, 3192m (PCM)
		052 Pic Badet, 3160m (PCM)
				16 Campbieil antécime SSW, 3157m
		053 Pic Maou, 3074m (NA)
		054 Pic Campbieil, 3173m (PCM)
		055 Grand Pic d'Estaragne, 3006m (PCM)
		Zone 6 : Batoua-Batchimale
		056 Pic de Lustou, 3023m (PCM)
				17 Pic de Batoua NE, 3032m
				18 Pic de Batoua Central, 3008m
		057 Pic de Batoua SW, 3034m (PCM)
		058 Pointe de la Pez, 3018m (NA)
		059 Pic Abeillé Occidental, 3024m (PCM)				(7)
		060 Pic Abeillé, 3029m (PCM)
		061 Pic Marcos Feliu, 3057m (NA)
				19 Petit Pic de Batchimalle, 3061m
		062 Pointe Ledormeur, 3120m (NA)
		063 Pic Schrader, 3177m (PCM)
		064 Punta del Sabre, 3136m (NA)
		Zone 7 : Posets-Eristés
		065 Pic du Vétéran, 3125m (NA)
		066 Pic des Jumeaux Jean et Pierre Ravier, 3160m (NA)
				20 Posets antécime N, 3325m
		067 Pic des Posets, 3371m (PCM)
				21 Bardamina Occidental, 3073m
		068 Bardamina Central, 3078m (PCM)
				22 Bardamina Oriental, 3069m
		069 Dent de Llardana, 3085m (PCM)
				23 Tuca de Llardaneta, 3311m
				24 Espadas antécime N, 3329m
		070 Las Espadas, 3332m (PCM)
				25 Tuca del Forao de la Neu, 3080m
		071 Pic des Pavots, 3121m (NA)
				26 Dent Royo, 3010m
		072 Pointe NW des Tourets, 3007m (PCM)
				27 Pointe SE des Tourets, 3004m
		073 Pic Beraldi, 3025m (PCM)
		074 Grand Pic d'Eristé, 3053m (PCM)
		075 Petit Pic d'Eristé, 3045m (PCM)
		Zone 8 : Clarabides-Perdiguère-Boum
				28 Clarabide Occidental, 3012m
		076 Clarabide Central, 3020m (PCM)
				29 Clarabide Oriental, 3010m
		077 Pic Gias, 3011m (PCM)
		078 Pic Saint-Saud, 3003m (NA)
		079 Pic Camboué, 3034m (PCM)
				30 Pointe Lourde-Rocheblave, 3104m
				31 Gourgs-Blancs antécime W, 3122m		(8)
		080 Pic des Gourgs-Blancs, 3129m (PCM)
		081 Pic Jean Arlaud, 3065m (PCM)
		082 Pic Belloc, 3008m (PCM)
				32 Belloc Pointe Centrale, 3006m
				33 Belloc Pointe S, 3007m
		083 Pic des Spijeoles, 3066m (PCM)
		084 Pic Gourdon, 3034m (PCM)
				34 Pointe inférieure dera Baquo, 3004m		(9)
				35 Cap dera Baquo Occidental, 3097m
				36 Cap dera Baquo Oriental, 3106m
		085 Grand Pic du Deilh dera Baquo, 3114m (PCM)
				37 Petit Pic du Portillon, 3002m
		086 Pic Robert Ollivier, 3050m (PCM)				(10)
				38 Perdiguère Occidental, 3176m
		087 Pic Perdiguère, 3221m (PCM)
				39 Hito de Perdiguère, 3170m
				40 Quayrat antécime N, 3046m
		088 Pic Quayrat, 3060m (PCM)
		089 Pic Lézat, 3107m (PCM)
				41 Pointe Lacq, 3011m
				42 Pointe Mamy, 3050m
		090 Pic Occidental des Crabioules, 3106m (NA)
		091 Pic Oriental des Crabioules, 3116m (PCM)
				43 Aiguille de Litérole, 3028m
		092 Pic de Litérole, 3132m (PCM)
				44 Pic Royo, 3121m
				45 Aiguille du Col des Crabioules, 3025m		(11)
				46 Tusse de Remuñe, 3041m
				47 Pointe Occ. inf. du Maupas, 3043m		(12)
				48 Pointe Occ. sup. du Maupas, 3045m		(13)
		093 Pic Maupas, 3109m (PCM)
		094 Pic Boum, 3006m (PCM)
		Zone 9 : Maladeta-Aneto
		095 Pic d'Albe, 3118m (PCM)
		096 Dent d'Albe, 3136m (PCM)
				49 Muela d'Albe, 3118m
				50 Pointe Delmás, 3170m
		097 Pic Mir, 3185m (PCM)
		098 Pic Sayo, 3220m (PCM)
		099 Pic Cordier, 3254m (PCM)
		100 Pic Le Bondidier, 3185m (PCM)
		101 Pic de la Maladeta, 3308m (PCM)
				51 Pic Abadias, 3279m
		102 Pic Maldito (Maudit), 3350m (NA)
		103 Pointe d'Astorg, 3355m (PCM)
		104 Pic del Medio (du Milieu), 3345m (NA)
		105 Pic de Coronas (Coroné), 3293m (PCM)
				52 Pointe des Déchaussés, 3298m		(14)
		106 Pic Aneto (Néthou), 3408m (PCM)				(15)
				53 Aiguille Davui, 3350m		(16)
				54 Aiguille Jean Escudier, 3315m
		107 Epaule du Néthou, 3350m (NA)
				55 Pic de la Brèche des Tempêtes, 3274m
		108 Pic de Tempestades (Tempêtes), 3295m (PCM)
				56 Fourche du Vallon Bleu, 3028m		(17)
		109 Pic Margalide, 3240m (PCM)
				57 Pic de la Brèche Russell, 3192m
				58 Russell antécime NW, 3207m
		110 Pic Russell, 3205m (PCM)
				59 Aiguille sup. de Russell, 3146m
				60 Aiguille inf. de Russell, 3118m		(18)
				61 Russell Pointe E, 3034m
		111 Pic de Mulleres (Moulières), 3010m (PCM)
		112 Tuca de las Culebras (Couleuvres), 3060m (NA)
		113 Pic de Vallibierna (Malibierne), 3062m
				62 Vallibierna antécime E, 3030m
				63 Aiguille Haurillon, 3035m
				64 Aiguille de Cregüeña, 3005m
				65 Aiguille Juncadella, 3015m
		114 Pic Aragüells (Erouel), 3037m (PCM)
				66 Aiguille Franqueville, 3065m
				67 Aiguille Tchihatcheff, 3052m
				68 Aiguille Argarot, 3035m
		Zone 10 : Besiberris
		115 Pic Besiberri (Bécibéri) N, 3014m (PCM)
		116 Pic Maria Antonia Simò, 3002m (NA)
		117 Pic Agusti Jolis, 3003m (NA)
		118 Pic Besiberri (Bécibéri) S, 3030m (PCM)
		119 Pic Comaloforno, 3032m (PCM)
		120 Pic Célestin Passet, 3002m (PCM)
		121 Punta Alta, 3014m (PCM)
		Zone 11 : Estats
		122 Pic Sotllo (Sullo), 3073m (PCM)
		123 Pic Montcalm, 3077m (PCM)
		124 Pic Jacint Verdaguer, 3128m (NA)
		125 Pique d'Estats, 3143m (PCM)
				69 Pointe Gabarrò, 3115m
				70 Rodó de Canalbona, 3004m

(1) George Cadier Dorrea beste izen bat da gaurko Costerillouko Dorrea. 1913ko abuztuaren 18an George Cadier bere anaia Edouardarekin batera tontor hau lehendabizikoz eskalatu zuten.

(2) Hego Arnales beti zalantzan egon da, egile batzuek sartzen dute zerrendan beste batzuek ez. Gaur egungo kartografiaren arabera 2996 metro ditu.

(3) Algas-Argualas nahasketa jarraitzen d. hemen Algas Tontorra seinalatzen da.

(4) Argualasen bi tontorrak dira.

(5) Gaur egungo Esparreteseko Bizkarra da. Buysek esaten du ez dela ezta mapa batean agertzen. Ez da egia kota hau 1874ko Franz Schraderen Monte Perdido mapan agertzen da 3130 metroko altuerarekin eta 1914 ko argitalpenean 3077 metroekin.

(6) Buyseren arabera Hendri Baudrimontek aurkitu zituen tontor hauek, baina 1914ko Schraederen mapan agertzen ziren: 3089 eta 3018 metroekin. Jean Arlaudeen karnetetan esaten du 1931an Beheko tontorra igotzen duela tontorrean harri pilaketa aurkituz.

(7) 1916an, Juli Soler i Santalóren hil ondoko artikuluak CECeko aldizkarian, Pezeko Tontorrak aipatzen ditu. Mendebaldeko Abeillék atentzio eman zion Arlaudi 1937an. 1938 urtetik kartografia espainiarran agertzen da 3024 metro ezezaguneko kota bezala. Josep Maria Salak aipatzen du 1954ko Montaña 31.aldizkarian krokis batean. Garai hartan, José Antonio Oyarzabalen Erdi Pirinioetako gutxi ezagutako mapa batean 3024 metroko Pezeko Tontorra agertzen da. 1969ko Aure-Luchon Olliver gidaliburuan aipatzen da. Gerard Raynaudek 141. Pyrénées aldizkariak artikulu bat argitaratzen du 1985eko igoera adierazten. Berak Pezeko tontor izena proposatzen du. 1939an Henri Baudrimontek igo zuen eta proposatu zuen izena Pez Mendateko Tontorra zen. Bi puntak daudenez bata bestearen ondoan Buysek bi bataioa onartu zituen.

(8) 1953ko Armengaud-Cometen gidaliburuak Gourgs Blancs Mendebalde Aurreko Tontorra aipatzen du. Nabaritu dezagun Buyseren zerrenda honetan ez dela Gourg Blancs ertzeko Erdi Tontorra agertzen, gaur egungo Armengaud Dorre eta kota ezberdina dela.

(9) Gero Punta Audobert izendatuko da.

(10) Portillon de Ooko Tontorra da. Buyseren hautazko bataioa da Audoberteren iritziaren kontra. Hau da arrazoirik nagusiena kide frantziar batzuek taldea utz dezaten.

(11) 1988ko azaroan Jean Garnier hil ondoren Buysek Jean Garnier Orratza bataiatuko zuen.

(12) Gaur egungo Navarro Punta.

(13) Gaur egungo Rabadá Punta.

(14) La Pointe de Déchaussés (oinutsik) 1906ko uztailaren 24an Jaume Oliveras eta Antoni Arenasek Aneto igoeraren oroimena egiten zuten bide hori jarraituz. Ondoren Buysek pentsatu omen zuen izen hori ez duela ezer ikusirik igoeraren protagonistekin.

(15) Mapa batzuetan Anetk 3408 metroko altuera du.

(16) Baliteke inprimategiren akatsa izatea, horrela dago idatzita: Davui. Vicens Daviuri oroimena da hau 1975ean hil egin zen Encantatsean eta bere lagunak Ramón Oriol eta Juan Mª Dalmauk orratz hori bataiatzen zuten.

(17) Frantzian Fourche du Vallon Bleu. Vallon Bleu izena 1877 urtean Russellek erabili zuen. Fourche du Vallon Bleu izena Arlaudek deitzen zion Salenques ertzeko hasierari. Espainian Forca Estasen, lehenengo igoera nazionalearen oroimenez 1927an Lluis Estasen eta Josep Rovirak egindakoa.

(18) Orratz txiki bat da Russell Hegoko ertzean kokaturik. Ondorengo katalogotik kendu zen gragunearen ezagatik.

FTer (Fidelek itzuli du)

Hirumilako mamuak. Le Bondidierreko Iparraldeko Aurretontorra.

Maladetako Bigarren Mendebaldeko tontorretik, zein 1985eko Feliu Izarden zerrendan Sayó Tontorra izenarekin agertzen den, hegoalderantz kontrahorma askatzen da, hau eta Maladetaseko ertz nagusien artean Cordier lepoa dago. Ertz handia honek bi punta ditu, Hegoaldekoa nagusia izanik. Bere hegoaldeko maldak Cregüeñako lakuan bukatzen dira.

1921eko abuztuan, Groupe des Jeunes taldearen mendizaleek txango bat egiten dute Posets eta Maladetas mendigunetan zehar, hauen helburuaren bat zen Renclusatik abiatua Pierre Soubiron laguntzea bere tontorraren bataiatzean. Abuztuaren 23an zeremonia ospatu zen, literalki tontorra ardo ozpinduz busti zuten. Itzulera mendiguneko hegoaldetik egin zuten gaua pasatuz Vallibiernako Ribereta etxolan. Hurrengo egunean tontor lainotuak argitu ziren. Cregüeñako lepoa zeharkatzen dute eguraldi txarraren mehatxupean. Cregüeña lakuaren ertzetan zuten ideia Maldito lepoa zeharkatzeko bertan behera uzten zuten. Taldea banatzen da, Soubiron, Bousquet eta Rousian erabakitzen zuten Albako pitzadurerantz joatea. Jean Arlaudek, Luis Bondidierek esan ziolako, badaki zanpatu gabeko "azken hirumilako" azpian dagoela (ondoren beste batzuk deskubritu ziren). Arlaudek Raimond d´Espouy eta Jean Alba konbentzitu zituen saiatzeko. Lainoberaren artean eta tximinia izozturik igo ziren, hegoaldeko ertzean ibili ziren eta goizeko 11etan punturik altuena lortzen zuten. Bidea jarraitzen zuten Cordier leporaino non euren zain dagoen erdi izozturik Bousquet. Zailtasun batzuen ondoren Alba Goiko Pitzadura aurkitzeko lainoa dela eta. Arratsaldeko 14:40an Renclusara iristen dira.

1922ko uztailaren 17an Jean Arlaud, Raymond d'Espouy eta Jean Maigné, tontorrera itzultzen dira non bataio-akta idazten duten: Le Bondidier Tontorra [Carnets de Jean Arlaud, 1913-1927. Tome I. Toulouse, 1965]. Izan ere, Comission de Toponymie et de Topographiek 1922ko martxoaren 12ko bilkuran, Peñalara elkarteari kontsultatu ondoren, izen hori ematen dio garai hartan izen gabeko tontorrari. Bilkura horretan ere erabakitzen da ez zitzaiokeela bizirik dagoen mendizalearen izena jarriko tontor bati [Bulletin Pyrénéen nº160, III de 1922, pp.370-374]. 1945ean Louis Le Bondidier hilko zen.

1922ko abuztuaren argazkia Jean Arlauden Carnetsekoarekin batera agertzen dena.

2000 urtetik aurrera Pirinio Aragoiari buruzko azken ikasketa toponimikoek mendi horri Morron de Cregüeña edo Maladetasekoa izena ematen diote.

Cordier lepoa eta tontor nagusien artekoan aurretontorra agertzen da, Buysek 1081 aparteko kota katalogatzen du eta Henry Baudrimontek emandako 3149 metroko altuera. Luis Alejosen liburuak [Pirinioak, 3000milako gida, Sua argitaletxea, 2005] Le Bondidiereko lehenengo kota aipatzen du. Era berean,Miguel Anguloaren liburuan [Pirinioak, 1000 igoerak. IV. liburukia. Donostian, Elkarlanean 1998] kota agertzen da, izen gabekoa eta 3146 metroko altuerarekin. Aurretontor horri SITARek 11,42 metroko goragunea ematen dio Le Bondidier tontorrerantz. 2014ko uztailaren 19an Fidel Saez de Heredia eta Luis Matak bisitatu zuten 12 metroko goragunea neurtuz. Bi baieztapen eta nahiko justu izanik, Iparraldeko Aurretontor hori aintzakotzat har daiteke bigarren mailako hirumilakoa.

Morron de Cregueña ekialdeko isurialdetik ikusita. Egilea: Luis Mata.

Begiratu ekintza hurrengo estekan: Le Bondidiereko Ipar Aurretontorra.

Datu teknikoak:
Iparraldeko Le Bondidier:  3156m.
Bondidieren arteko pitzadura 3144m.
Le Bondidier   3159m.

FTer (Fidelek itzuli du)

FTer. Fidelek itzuli du

Feliu Izarden hirumilako zerrenda(1987ko 4.argitalpena)

1987ko udaberrian, Feliu Izardek, Lleidako Centre Excursionistaren babespean, bere lista de tresmiles de 1985 lehenengo berrikustea argitaratzen du.Hangoari dagokionez aldaketak gutxienekoak dira, baina bere garrantzia dute. Erakusten dute Feliu Izardek kontsultatu duela lista de tresmiles de 1985.aurreko urtekoa eta Cregüeñako Orratzak eta Juncadellaren arteko izenak aldatzen ditu Alpinako maparen agertzen diren atitude okerrekin bat datoz. Altitude hauek ez zuen 1985 urtean kontuan hartu. Cregüeña ertzeko orratzen kokapena jarraitzen du aipatzen:Mendebaldeko, Erdiko eta Ekialdekoa.Baina Buysek datu hau alde batera uztean eta atitudetan oinarritzean, nahi gabe Cregüeña eta Juncadella izenak alderantzikatzen ditu; izan ere, altitudeak zuzendu zirenean horiekin batera orratzen izenak joan ziren. Harritzekoa da lehenengo igoera faltsuak, Juncadella eta Haurillonena Malditoko hego ertzera, sortzen du akats toponimiko hori.

Hemen aipatu beharko litzateke Cregüeña ertzeko lehenengo igoeraren istorioa, oso arrunta eta guztiz faltsua baita.

1956ko apirila-ekaina 26 zenbakiduna Pyrénées aldizkarian André Armengauden artikulua kaleratzen da, non Luchongo Jean Haurillon gidariaren elkarrizketa agertzen den hau hil baino urte batzuk lehenago, esleipen honen oinarria da. Haurillonek esaten du 1908 urtean Cregüeñako ertza egin zuela, baina datari buruzko inolako ziurtasunik, buruz hitz egiten baitu. kontakizun hori 1957ko Jean Escudieren liburuan "El Aneto y sus hombres" agertzen da.1958ko Armengaud eta Jolisen "Posets-Maladeta" gidan kontakizun hau ere irakur daiteke eta Haurillonekin batera , bezero gisa, Emili Juncadella agertzen da.Geroago 1978an Marcos Feliu Dordek igoera horren berria argitaratu zuen "La conquista del Pirineo" liburuan. 1976 urtean Montesquiuko Gaztelua, Emili Juncadellaren etxea, Barcelonako diputazioari eman zion. Orduan, 1908 eta 1913 arteko Juncadellak egindako txango diarioa agertzen da.David Vilaseca Bascoren "Emili Juncadella. Aventures d'un burgès als Pirineus", Cossetania Edicions.2004 liburuan aztertzen da diarioa. Diarioan agertzen den testutik ondoioztatu daiteke Juncadella eta Haurillonek sekula ez zuenik Cregüeñako ertza egin. Gertuena, 1912ko abuztuaren 12 eta 13an Maldito Tontorraren saiakera egin zuten,eguraldi txarra da eta ez zuten lortu, soilik Cregüeñako lakutik gaur egungo Abadias tontorreko ondoan dagoen lepora (ez da Malditoko lepoa, baizik eta lehen Maladeta Hego arrakala edo Anetoko lepoa aipatu zena)igo ziren, Anetoko glaziarrera jaitsi eta Goiko Portillonetik Luchongo Hospicera abiatu ziren). Esan beharra dago edonon ez dela Haurillonen diarioak aurkitu,orduan gidari horrek ustezko lehenengo igoerak egin zituena ez dago froga idatzirik. Ertzako azken zatian, Maldito tontorrera gertuena, 1905eko abuztuaren 3a Luis Le Bondidier eta Louis Camboué Sansuc eta Baylat-Lucquet gidariekin batera ibili ziren, lehendabizikoz Maldito Tontorrera igotzean. Cregüeñako ertzera lehenego igoera idatzia (ez osoa, soilik hirugarren orratzetik Haurillon orratzetik) 1928ko abuztuaren 3an Jean Arlaud, P.Abadie, L.Bridenne, G.Guiraud, J.Prunet, eta P.Seguyk egin zuten Llosasean GDJen kanpamenduan egoten zirenean.1935 urtean Joaquim Toldra y Francesc Homedesek ertz hori jaitsi zuten, nahiz eta osoa ez izan oso goitik utzi baizuten, komentatzen zuten bizpahiru kordada frantziarrek igo zutela. 1957ko otsailan lehenengo negu-igoera Armengaudek egin zuen.

Lehenego balizko igoeraren oinarriturik Feliu Izardek ertzeko izen gabeko orratzak bataiatzen zituen, Haurillon altuena, Juncadella ertainekoa; eta Cregüeña txikiena ertza izen hori baitauka.Jakinarazi behar da Buysek orratzen izena aldatu ez ezik gidariarena ere egiten duela. Hala da, bere liburuaren argitalpenak gazteleraz esaten du Haurillon Russellen gidariaren bat zela.Buysek Haurillon ukitzen duena, Jean izenekoa ere (1816-1868), Jean Harillonen aitona da, "Danse" goitizenaz (1878-1964, berari eskaini zioten orratzaren izena.Liburuaren argitalpen frantsesan, ordea, akats hori zuzentzen da esanez orratzaren Jean Haurillon Jean d´Usselen gidaria izan zela. Baieztapen hori guztiz egia da, izan ere, 1912an Russell tontorretik Anetora ibilbide osoa egin zuten biek.

Buyseren akatsean ez zuen Miquel Capdevilak erori, bere liburuan "Pirineos: Los tresmiles en 30 jornadas" Feliuk egindako ordena zuzena hartu zuen.

Kuadernoaren azala, 4. edizioan (Luis Alejosen adeitasuna)

Jarraian 4. argitalpenako Feliu Izarden hirumilako zerrenda kopiatzen ditugu.

ZEN		IZENA		ALT.		Beste izen batzuk		Oharrak
1		Pic d'Aneto		3404
2		Pic dels Posets		3375		Pic de Llardana
3		Mont Perdut		3355
4		Punta d'en Astorg		3354
5		Espatlla d'Aneto		3350		Pta. dels frères Cadier o Cap des 5 frères
6		Pic Maleït		3350
7		Pic del Mig		3345
8		Pic de les Espases		3332		Pic de Llardaneta
9		Cilindro de Marboré		3325
10		Tuca de Llardaneta		3311				(1)
11		Pic de Corones		3310
12		Pic de les Tempestats		3310
13		Pic de la Maladeta		3308
14		La Pique Longue		3298
15		El Clot dera Hount		3274
16		El Soum d'en Ramond		3254		Pic d'Añisclo
17		Pic de Marboré		3253
18		Punta d'en Cordier		3252		Maladeta Occ. Sur 1ª
19		Pic de la Cerbillonera		3247		Cerbillonar, Cerbillona, etc
20		Pic de na Margalida		3241
21		Pic Central		3235
22		Perdiguero		3221
23		Pic de Montferrat		3220
24		Punta d'en Sayó		3220		Maladeta Occ. Sur 2ª
25		Pic d'en Russell N		3207
26		Punta d'en Chaussenque		3205
27		Pic d'en Russell		3205
28		Le Piton Carré		3198		Les Jumeaux
29		Le Pic Long		3192
30		Punta d'en Mir		3178		Maladeta Occ. Sur 3ª
31		El Dedo del Mont Perdut		3178
32		Gran Bachimala		3177		Machimala, Pta. Schrader
33		Punta d'en Delmàs		3170		Maladeta Occ. Sur 4ª
34		Pic Or. de la Cascada		3161
35		Pic Badet		3160
36		Los Gemelos		3160				(2)
37		Pic de Campvielh		3157
38		Pic de Lentilha		3156
39		Pic de Lliterola		3152
40		Pic de Tapou		3150
41		Pic d'en Le Bondidier		3150
42		Pic de Marmuré		3145		Bat-laitouse, Balaitus, Pico Moros
43		Pic de Taillón		3144
44		Punta del Sabre		3143
45		Pica d'Estats		3143
46		Dent d'Alba		3136
47		Pic de la Munia		3134
48		Pic dels Gorgs Blancs		3131
49		Pic del Milieu		3130				(3)
50		Pic del Veterano		3125				(4)
51		Punta d'en Mossèn Cinto		3125		Punta N.Oest o Pic Occ. de la Pica
52		Pta. dels Pavots		3121		Tucon Royo
53		Pic Roio		3121
54		Pta. d'en Ledourmeur		3120
55		Pic d'Alba		3118
56		Pic Or. dels Crabiolès		3118
57		Pta d'en Gabarró		3115		Pta. S.Est o Pic Or. de la Pica
58		Seilh dera Vaca		3114
59		El Malhpas		3109
60		Pta. d'en Lourde-Rocheblave		3107
61		Pic d'en Brulle		3106		Pic Central de la Cascada
62		Pic dera Vaca		3106
63		Pic Occ. dels Crabiolès		3106
64		Cap dera Vaca		3097
65		La petita Munia		3096
66		Pic Occ. de la Cascada		3095
67		Pic de Neuvielh		3092		Pic d'Aubert
68		Pico del Infierno		3091		Gran Pico de la Quijada de Pondiellos
69		Sierra Morena		3090
70		Pic d'en Lezat		3090
71		Pic de Troumouse		3085
72		Dent de Llardana		3085
73		Montcalm		3080
74		Pic de Bardamina		3079
75		Pic Occ. del Infierno		3076
76		Pic d'en Jean Arlaud		3074		Pic d'Oo
77		Pic Maou		3074
78		La Espalda de Marboré		3073
79		Pic de Sotllo		3073
80		Gran Pic d'Astazou		3071
81		El Garmo Negro		3070		es el apropiado "Pico Bandera"
82		Pico de las Frondellas		3069
83		Pic Maubic		3069
84		Pta. Ctal. Frondellas		3068
85		Pic de Vallhiverna		3067
86		Pta. d'en Franqueville		3065
87		Pic dels Spijoles		3065
88		Pic de les Colobres		3062
89		Petit Bachimala		3060
90		Pico Or. del Infierno		3056
91		Gran Pic de Bagüenyola		3053		Eriste Ctal., Leners
92		Pta. d'en Cikhacev		3052
93		Torre d'en Costerillou		3049		Torre dels germans Cadier
94		Pico de la Argualas		3046		Arollas, no hauria de ser el "Pic Bandera"
95		Eriste Sud		3045		Bagüenyola Sud
96		Pic del Portillò d'Oô		3044
97		Pta. d'en Camboue		3043
98		Pta. Sans Nom		3040
99		Pic des Trois Conseillers		3039
100		Pic d'Aragüells		3037
101		Pta. de l'Abeille		3036
102		Pic de Culfreda sud		3035		Batouas sud
103		Pta. d'en Argarot		3035
104		Turon de Neuvielh		3035
105		Agulla d'en Haurillon		3035		Pta. Or. cresta Cregüenya
106		Gran Quayrat		3034
107		Pic Occ. de Gabietu		3034
108		Pic d'en Gourdon		3034		Pic Noir
109		Pic de Comaloforno		3033		Montado de Caldes
110		El petit Vinhamala		3032
111		Pic de Culfreda nord		3032		Batouas nord
112		Pic de Bugarret		3031
113		Pic Or. de Gabietu		3031
114		Pico de Algas		3030
115		Besiberri		3030
116		Pics de Clarabide		3028
117		Pic de Lustou		3026		Pic d'Estiouere o du Tour
118		Pic d'en Beraldi		3025		Bagüenyola o Eriste Nord
119		Pta. d'en Heredia		3024		Pico Anónimo
120		Pta. de la Pez		3024
121		Agulla d'en Ussel		3022
122		Pta. d'en Heïd		3022
123		Pala Carbonouse		3021
124		Dent d'Estibere Male		3017
125		Agulla de Pondiellos		3015
126		Pta. Cregüenya		3015		Pta. Occ. Cresta Cregüenya		(5)
127		Besiberri Nord		3014
128		Pta. Alta de la Comaslesbienes		3014
129		Petit Pic d'Astazou		3012
130		Pta. de Ramougn		3011		Turon Petit
131		Pic de Gias		3011
132		Tuc de les Mulleres		3010
133		El Diente Royo		3010
134		La Torre de Marboré		3009
135		Pic de Turets		3007		La Forqueta
136		Pic de Robinhera		3007		Louseras
137		El Corral Ciego		3006		Casque de Marboré
138		Pta. Occ. de las Frondellas		3006
139		La Gran Faixa		3006
140		Pic Nord de Pondiellos		3006		Arnales Nord
141		Pic d'Estaranha		3006
142		Pics d'en Belloc		3006
143		Agulla d'en Juncadella		3005		Pta. Central Cresta Cregüenya		(6)
144		Pic Rodó de Canalbona		3004
145		Pic del Boum		3004
146		Pta. d'en Saint-Saud		3003
147		El Doble Ressalt		3003		Besiberri Central
148		La Punta de las Olas		3002
149		Pta. d'en Celestin Passet		3002
150		Pic de Pondiellos		3001		Arnales Sud

(1) Tuca de Llardaneta, izen hori Juan Buysek hartu zuen aurreko urtean Muntanya aldizkarian argitaratu zen zerrendatik.

(2) Bikiak buyseren nomenklatura jarraituz kokapen geografika desagertzen da.

(3) Pic de Milieu,hau ere Buyseren aurreko zerrendatik hartu zen.

(4) Pico del Veterano. Ipar Bizkiak ordezkatu zuen.Buyseren bataio proposomenari esker.

(5) Punta de Cregüenya.Punta horren altuera aldatzen da Alpina mapetan agertzen diren altuerari egokitzeko.Bere kokapena mantentzen da Cregüeñako lepora gertuena izanik.

(6) Agulla d'en Juncadella.Aurrekoa bezala altitudea aldatzen da Alpina mapetako altuera okerrak kointzidi dezan.

Ikus dezagun bi tontorretan, Bikiak eta Veteranoak, Buysek erabili zuen nomenklatura hartzen dela eta beste bi tontor gehiago gehitzen direla aurreko argitalpenetan ahaztua eta Buyseren zerrendatik hartzen direla, Tuca de Llardaneta eta Pic de Milieu.Gainera Cregüeña ertzeko lehenengo bi orratzen altitudeak adosten dira Alpina mapetakoetan izateko. Geroago Buysek ez du zuzenketa hori kontu hartuko, izen dantza bi orratz horietan burutu egin dira.Gainera alde txiki batzuk beste tontor batzuetan gertatzen dira toponimia eta altitudeen artean.

FTer (Fidelek itzuli du)