domingo, 25 de enero de 2015

Feliu Izarden hirumilako zerrenda(1987ko 4.argitalpena)

1987ko udaberrian, Feliu Izardek, Lleidako Centre Excursionistaren babespean, bere lista de tresmiles de 1985 lehenengo berrikustea argitaratzen du.Hangoari dagokionez aldaketak gutxienekoak dira, baina bere garrantzia dute. Erakusten dute Feliu Izardek kontsultatu duela lista de tresmiles de 1985.aurreko urtekoa eta Cregüeñako Orratzak eta Juncadellaren arteko izenak aldatzen ditu Alpinako maparen agertzen diren atitude okerrekin bat datoz. Altitude hauek ez zuen 1985 urtean kontuan hartu. Cregüeña ertzeko orratzen kokapena jarraitzen du aipatzen:Mendebaldeko, Erdiko eta Ekialdekoa.Baina Buysek datu hau alde batera uztean eta atitudetan oinarritzean, nahi gabe Cregüeña eta Juncadella izenak alderantzikatzen ditu; izan ere, altitudeak zuzendu zirenean horiekin batera orratzen izenak joan ziren. Harritzekoa da lehenengo igoera faltsuak, Juncadella eta Haurillonena Malditoko hego ertzera, sortzen du akats toponimiko hori.

Hemen aipatu beharko litzateke Cregüeña ertzeko lehenengo igoeraren istorioa, oso arrunta eta guztiz faltsua baita.

1956ko apirila-ekaina 26 zenbakiduna Pyrénées aldizkarian André Armengauden artikulua kaleratzen da, non Luchongo Jean Haurillon gidariaren elkarrizketa agertzen den hau hil baino urte batzuk lehenago, esleipen honen oinarria da. Haurillonek esaten du 1908 urtean Cregüeñako ertza egin zuela, baina datari buruzko inolako ziurtasunik, buruz hitz egiten baitu. kontakizun hori 1957ko Jean Escudieren liburuan "El Aneto y sus hombres" agertzen da.1958ko Armengaud eta Jolisen "Posets-Maladeta" gidan kontakizun hau ere irakur daiteke eta Haurillonekin batera , bezero gisa, Emili Juncadella agertzen da.Geroago 1978an Marcos Feliu Dordek igoera horren berria argitaratu zuen "La conquista del Pirineo" liburuan. 1976 urtean Montesquiuko Gaztelua, Emili Juncadellaren etxea, Barcelonako diputazioari eman zion. Orduan, 1908 eta 1913 arteko Juncadellak egindako txango diarioa agertzen da.David Vilaseca Bascoren "Emili Juncadella. Aventures d'un burgès als Pirineus", Cossetania Edicions.2004 liburuan aztertzen da diarioa. Diarioan agertzen den testutik ondoioztatu daiteke Juncadella eta Haurillonek sekula ez zuenik Cregüeñako ertza egin. Gertuena, 1912ko abuztuaren 12 eta 13an Maldito Tontorraren saiakera egin zuten,eguraldi txarra da eta ez zuten lortu, soilik Cregüeñako lakutik gaur egungo Abadias tontorreko ondoan dagoen lepora (ez da Malditoko lepoa, baizik eta lehen Maladeta Hego arrakala edo Anetoko lepoa aipatu zena)igo ziren, Anetoko glaziarrera jaitsi eta Goiko Portillonetik Luchongo Hospicera abiatu ziren). Esan beharra dago edonon ez dela Haurillonen diarioak aurkitu,orduan gidari horrek ustezko lehenengo igoerak egin zituena ez dago froga idatzirik. Ertzako azken zatian, Maldito tontorrera gertuena, 1905eko abuztuaren 3a Luis Le Bondidier eta Louis Camboué Sansuc eta Baylat-Lucquet gidariekin batera ibili ziren, lehendabizikoz Maldito Tontorrera igotzean. Cregüeñako ertzera lehenego igoera idatzia (ez osoa, soilik hirugarren orratzetik Haurillon orratzetik) 1928ko abuztuaren 3an Jean Arlaud, P.Abadie, L.Bridenne, G.Guiraud, J.Prunet, eta P.Seguyk egin zuten Llosasean GDJen kanpamenduan egoten zirenean.1935 urtean Joaquim Toldra y Francesc Homedesek ertz hori jaitsi zuten, nahiz eta osoa ez izan oso goitik utzi baizuten, komentatzen zuten bizpahiru kordada frantziarrek igo zutela. 1957ko otsailan lehenengo negu-igoera Armengaudek egin zuen.

Lehenego balizko igoeraren oinarriturik Feliu Izardek ertzeko izen gabeko orratzak bataiatzen zituen, Haurillon altuena, Juncadella ertainekoa; eta Cregüeña txikiena ertza izen hori baitauka.Jakinarazi behar da Buysek orratzen izena aldatu ez ezik gidariarena ere egiten duela. Hala da, bere liburuaren argitalpenak gazteleraz esaten du Haurillon Russellen gidariaren bat zela.Buysek Haurillon ukitzen duena, Jean izenekoa ere (1816-1868), Jean Harillonen aitona da, "Danse" goitizenaz (1878-1964, berari eskaini zioten orratzaren izena.Liburuaren argitalpen frantsesan, ordea, akats hori zuzentzen da esanez orratzaren Jean Haurillon Jean d´Usselen gidaria izan zela. Baieztapen hori guztiz egia da, izan ere, 1912an Russell tontorretik Anetora ibilbide osoa egin zuten biek.

Buyseren akatsean ez zuen Miquel Capdevilak erori, bere liburuan "Pirineos: Los tresmiles en 30 jornadas" Feliuk egindako ordena zuzena hartu zuen.

Kuadernoaren azala, 4. edizioan (Luis Alejosen adeitasuna)

Jarraian 4. argitalpenako Feliu Izarden hirumilako zerrenda kopiatzen ditugu.


ZEN IZENA ALT. Beste izen batzuk Oharrak
         
1 Pic d'Aneto 3404    
2 Pic dels Posets 3375 Pic de Llardana  
3 Mont Perdut 3355    
4 Punta d'en Astorg 3354    
5 Espatlla d'Aneto 3350 Pta. dels frères Cadier o Cap des 5 frères  
6 Pic Maleït 3350    
7 Pic del Mig 3345    
8 Pic de les Espases 3332 Pic de Llardaneta  
9 Cilindro de Marboré 3325    
10 Tuca de Llardaneta 3311   (1)
11 Pic de Corones 3310    
12 Pic de les Tempestats 3310    
13 Pic de la Maladeta 3308    
14 La Pique Longue 3298    
15 El Clot dera Hount 3274    
16 El Soum d'en Ramond 3254 Pic d'Añisclo  
17 Pic de Marboré 3253    
18 Punta d'en Cordier 3252 Maladeta Occ. Sur 1ª  
19 Pic de la Cerbillonera 3247 Cerbillonar, Cerbillona, etc  
20 Pic de na Margalida 3241    
21 Pic Central 3235    
22 Perdiguero 3221    
23 Pic de Montferrat 3220    
24 Punta d'en Sayó 3220 Maladeta Occ. Sur 2ª  
25 Pic d'en Russell N 3207    
26 Punta d'en Chaussenque 3205    
27 Pic d'en Russell 3205    
28 Le Piton Carré 3198 Les Jumeaux  
29 Le Pic Long 3192    
30 Punta d'en Mir 3178 Maladeta Occ. Sur 3ª  
31 El Dedo del Mont Perdut 3178    
32 Gran Bachimala 3177 Machimala, Pta. Schrader  
33 Punta d'en Delmàs 3170 Maladeta Occ. Sur 4ª  
34 Pic Or. de la Cascada 3161    
35 Pic Badet 3160    
36 Los Gemelos 3160   (2)
37 Pic de Campvielh 3157    
38 Pic de Lentilha 3156    
39 Pic de Lliterola 3152    
40 Pic de Tapou 3150    
41 Pic d'en Le Bondidier 3150    
42 Pic de Marmuré 3145 Bat-laitouse, Balaitus, Pico Moros  
43 Pic de Taillón 3144    
44 Punta del Sabre 3143    
45 Pica d'Estats 3143    
46 Dent d'Alba 3136    
47 Pic de la Munia 3134    
48 Pic dels Gorgs Blancs 3131    
49 Pic del Milieu 3130   (3)
50 Pic del Veterano 3125   (4)
51 Punta d'en Mossèn Cinto 3125 Punta N.Oest o Pic Occ. de la Pica  
52 Pta. dels Pavots 3121 Tucon Royo  
53 Pic Roio 3121    
54 Pta. d'en Ledourmeur 3120    
55 Pic d'Alba 3118    
56 Pic Or. dels Crabiolès 3118    
57 Pta d'en Gabarró 3115 Pta. S.Est o Pic Or. de la Pica  
58 Seilh dera Vaca 3114    
59 El Malhpas 3109    
60 Pta. d'en Lourde-Rocheblave 3107    
61 Pic d'en Brulle 3106 Pic Central de la Cascada  
62 Pic dera Vaca 3106    
63 Pic Occ. dels Crabiolès 3106    
64 Cap dera Vaca 3097    
65 La petita Munia 3096    
66 Pic Occ. de la Cascada 3095    
67 Pic de Neuvielh 3092 Pic d'Aubert  
68 Pico del Infierno 3091 Gran Pico de la Quijada de Pondiellos  
69 Sierra Morena 3090    
70 Pic d'en Lezat 3090    
71 Pic de Troumouse 3085    
72 Dent de Llardana 3085    
73 Montcalm 3080    
74 Pic de Bardamina 3079    
75 Pic Occ. del Infierno 3076    
76 Pic d'en Jean Arlaud 3074 Pic d'Oo  
77 Pic Maou 3074    
78 La Espalda de Marboré 3073    
79 Pic de Sotllo 3073    
80 Gran Pic d'Astazou 3071    
81 El Garmo Negro 3070 es el apropiado "Pico Bandera"  
82 Pico de las Frondellas 3069    
83 Pic Maubic 3069    
84 Pta. Ctal. Frondellas 3068    
85 Pic de Vallhiverna 3067    
86 Pta. d'en Franqueville 3065    
87 Pic dels Spijoles 3065    
88 Pic de les Colobres 3062    
89 Petit Bachimala 3060    
90 Pico Or. del Infierno 3056    
91 Gran Pic de Bagüenyola 3053 Eriste Ctal., Leners  
92 Pta. d'en Cikhacev 3052    
93 Torre d'en Costerillou 3049 Torre dels germans Cadier  
94 Pico de la Argualas 3046 Arollas, no hauria de ser el "Pic Bandera"  
95 Eriste Sud 3045 Bagüenyola Sud  
96 Pic del Portillò d'Oô 3044    
97 Pta. d'en Camboue 3043    
98 Pta. Sans Nom 3040    
99 Pic des Trois Conseillers 3039    
100 Pic d'Aragüells 3037    
101 Pta. de l'Abeille 3036    
102 Pic de Culfreda sud 3035 Batouas sud  
103 Pta. d'en Argarot 3035    
104 Turon de Neuvielh 3035    
105 Agulla d'en Haurillon 3035 Pta. Or. cresta Cregüenya  
106 Gran Quayrat 3034    
107 Pic Occ. de Gabietu 3034    
108 Pic d'en Gourdon 3034 Pic Noir  
109 Pic de Comaloforno 3033 Montado de Caldes  
110 El petit Vinhamala 3032    
111 Pic de Culfreda nord 3032 Batouas nord  
112 Pic de Bugarret 3031    
113 Pic Or. de Gabietu 3031    
114 Pico de Algas 3030    
115 Besiberri 3030    
116 Pics de Clarabide 3028    
117 Pic de Lustou 3026 Pic d'Estiouere o du Tour  
118 Pic d'en Beraldi 3025 Bagüenyola o Eriste Nord  
119 Pta. d'en Heredia 3024 Pico Anónimo  
120 Pta. de la Pez 3024    
121 Agulla d'en Ussel 3022    
122 Pta. d'en Heïd 3022    
123 Pala Carbonouse 3021    
124 Dent d'Estibere Male 3017    
125 Agulla de Pondiellos 3015    
126 Pta. Cregüenya 3015 Pta. Occ. Cresta Cregüenya (5)
127 Besiberri Nord 3014    
128 Pta. Alta de la Comaslesbienes 3014    
129 Petit Pic d'Astazou 3012    
130 Pta. de Ramougn 3011 Turon Petit  
131 Pic de Gias 3011    
132 Tuc de les Mulleres 3010    
133 El Diente Royo 3010    
134 La Torre de Marboré 3009    
135 Pic de Turets 3007 La Forqueta  
136 Pic de Robinhera 3007 Louseras  
137 El Corral Ciego 3006 Casque de Marboré  
138 Pta. Occ. de las Frondellas 3006    
139 La Gran Faixa 3006    
140 Pic Nord de Pondiellos 3006 Arnales Nord  
141 Pic d'Estaranha 3006    
142 Pics d'en Belloc 3006    
143 Agulla d'en Juncadella 3005 Pta. Central Cresta Cregüenya (6)
144 Pic Rodó de Canalbona 3004    
145 Pic del Boum 3004    
146 Pta. d'en Saint-Saud 3003    
147 El Doble Ressalt 3003 Besiberri Central  
148 La Punta de las Olas 3002    
149 Pta. d'en Celestin Passet 3002    
150 Pic de Pondiellos 3001 Arnales Sud  


(1) Tuca de Llardaneta, izen hori Juan Buysek hartu zuen aurreko urtean Muntanya aldizkarian argitaratu zen zerrendatik.

(2) Bikiak buyseren nomenklatura jarraituz kokapen geografika desagertzen da.

(3) Pic de Milieu,hau ere Buyseren aurreko zerrendatik hartu zen.

(4) Pico del Veterano. Ipar Bizkiak ordezkatu zuen.Buyseren bataio proposomenari esker.

(5) Punta de Cregüenya.Punta horren altuera aldatzen da Alpina mapetan agertzen diren altuerari egokitzeko.Bere kokapena mantentzen da Cregüeñako lepora gertuena izanik.

(6) Agulla d'en Juncadella.Aurrekoa bezala altitudea aldatzen da Alpina mapetako altuera okerrak kointzidi dezan.

Ikus dezagun bi tontorretan, Bikiak eta Veteranoak, Buysek erabili zuen nomenklatura hartzen dela eta beste bi tontor gehiago gehitzen direla aurreko argitalpenetan ahaztua eta Buyseren zerrendatik hartzen direla, Tuca de Llardaneta eta Pic de Milieu.Gainera Cregüeña ertzeko lehenengo bi orratzen altitudeak adosten dira Alpina mapetakoetan izateko. Geroago Buysek ez du zuzenketa hori kontu hartuko, izen dantza bi orratz horietan burutu egin dira.Gainera alde txiki batzuk beste tontor batzuetan gertatzen dira toponimia eta altitudeen artean.

FTer (Fidelek itzuli du)