jueves, 13 de marzo de 2014

Josep Silvaren hirumilako zerrenda (1975). 1983an argitaratua.

Kataluniako federakundearen aldizkariak, Vertex alegia, 1983ko iraila-urriaren 95.alean hirumilako zerrenda berria argitaratzen du. Orain Josep Silva i Terrades da egilea. Motibo ezberdinegatik oso interesgarria da zerrenda hau. Lehenengo eta behin, tontor bilduma da egile berak igo direnera,hori dela eta, batzuk dira lehendabizikoz agertzen direnak hirumilako zerrenda batean. Josep Silvak bere ikuspegi pertsonala islatzen du zerrenda horretan ea ze tontor ager daitezke halako zerrendetan baita kartografian ere. Orduan bere zerrendak 161 tontor azaltzen ditu. Honekin batera, noiz egin zituen igoerak ere agertzen dira. Horri esker egindako ibilbideak birsortu daitezke. Aipatutako datetan igoera batzuk merito handikoak dira. Bukatzeko, esan behar da zerrenda hau ez dela 1983 urtekoak, baizik eta; 1975 urtekoa hauxe izan zen noiz bukatu zituen Josep Silvak bere igoerak eta, gutun baten bidez beren mendiko klubearen presidenteak, Asociación Excursionista Pedraforca hau da, federakundeari jakinarazten dio, Komunikazio hori, motibo ezezagunetik, galtzen da, eta soilik 1983 urtean, Joan Garciaren zerrendak bultzatuta, zeinen Vertex Aldizkaria 91. eta Muntanya 724. aletan bere lorpenarekin artikulua birbidaltzen dio Federakundeari eta orain argitaratzen da.

1975 urtean zerrenda hau data jartzean, 1976ko Juan Mari Feliuren zerrenda garaikidekoa da. Bi zerrenden tontorrak alderatuz gero, batean 161 bestean 110. Ez dago zalantzarik Josep Silvak arreta handiz begiratzen zionik bere inguruari (halaere, Cregueñako orratzak ihes egiten zaizkio). Baiezta daiteke 1975ko ahazteak hamarkada bat atzeratzen duela hirumilakozaletasuna, seguraski beste ildo batzuetik jarraituko zuela bere garaian argitaratzeaz. Hainbeste tontorrek arazo toponimokoa sortu zioten J.Silvari. Hau konpondu zuen ondoren tontor batzuen izen zuzena aipatzean, nonbait agertu zirenean. Gainera, ikus daiteke ez zuela tontor batzuen altuera zehatza ezagutze, seguraski kartografia ezagatik. Kasu haietan aipatzen zuen altuera 3000 metro biribila zen.


001 ANETO 3404 28-07-42  
002 POSETS 3367 24-07-43  
003 CASCO DE MARBORE 3006 08-08-46  
004 TORRE DE MARBORE 3018 08-08-46  
005 MONTE PERDIDO 3353 09-08-46  
006 CILINDRO DE MARBORE 3327 10-08-46  
007 DOIGT DE MONTE PERDIDO      
  OU PIC BAZILLAC 3174 12-08-46 (1)
008 TAILLON 3143 12-08-46  
009 CASCADA OCCIDENTAL 3085 13-08-46  
010 CENTRAL DE LA CASCADA      
  OU BRULLE 3157 13-08-46  
011 CASCADA ORIENTAL 3093 13-08-46  
012 ESPALDA DE MARBORE 3069 13-08-46  
013 MARBORE 3250 13-08-46  
014 SOUM DE RAMOND 3260 15-08-46  
015 VALLIBIERNA ORIENTAL 3067 17-08-47  
016 TEMPESTATS 3289 19-08-47  
017 MALADETA ORIENTAL 3312 21-08-47  
018 ESPATLLA D'ANETO OU CAP      
  DES FRERES CADIER 3350 21-08-47  
019 PUNTA SE D'ESTATS 3114 27-03-48 (2)
020 PICA D'ESTATS 3143 27-03-48  
021 MONTCALM 3077 27-03-48  
022 GABIETO ORIENTAL 3031 09-08-48  
023 GABIETO OCCIDENTAL 3024 09-08-48  
024 AZTAZOU OCCIDENTAL 3016 11-08-48  
025 AZTAZOU ORIENTAL 3083 11-08-48  
026 LOUSETAS O ROBIÑERA 3003 15-08-48  
027 MUNIA 3159 16-08-48  
028 MULLERES 3005 15-04-49  
029 PIC DE CORONAS 3310 17-04-49  
030 PIC DEL MIG 3345 17-04-49  
031 PUNTA RUSSELL 3343 17-04-49 (3)
032 PUNTA ASTORG 3354 17-04-49  
033 PIC MALEIT 3350 07-04-49 (4)
034 INFIERNO ORIENTAL 3090 07-08-49 (5)
035 INFIERNO CENTRAL 3081 07-08-49  
036 INFIERNO OCCIDENTAL 3035 07-08-49  
037 AROLAS ORIENTAL 3046 07-08-49 (6)
038 AROLAS OCCIDENTAL 3070 07-08-49 (7)
039 GARMO NEGRO 3030 07-08-49 (8)
040 ALGAS OCCIDENTAL 3035 07-08-49 (9)
041 ALGAS ORIENTAL 3045 07-08-49 (10)
042 FRONDELLA NORD 3056 12-08-49  
043 FRONDELLA CENTRAL 3064 12-08-49  
044 FRONDELLA SUD 3001 12-08-49  
045 GRAN FACHA 3006 15-08-49  
046 PETIT VIGNEMALE 3032 17-08-49  
047 CHAUSENQUE 3205 17-08-49  
048 ANONIM DU VIGNEMALE 3100 17-08-49 (11)
049 PITON CARRÉ 3208 17-08-49  
050 PIQUE LONGUE 3298 17-08-49  
051 CLOT DE LA HUNT 3289 17-08-49  
052 CERVILLONA 3247 17-08-49  
053 CENTRAL DE MONFERRAT 3235 17-08-49  
054 MONFERRAT 3220 17-08-49  
055 GRAN PIC DE TAPOU 3148 17-08-49  
056 PIC DE MILIEU 3129 17-08-49  
057 PIC DE GIAS OU POUCHER-      
  GUES 3010 07-08-50  
058 CLARABIDE GRAN 3020 07-08-50  
059 CLARABIDE ORIENTAL 3012 07-08-50  
060 LOURDE ROCHEBLAVE 3104 07-08-50 (12)
061 ANTECIME OU GOURGS      
  BLANCS OCCIDENTAL 3127 07-08-50  
062 GOURGS BLANCS 3128 07-08-50  
063 PIC D'OÔ OU JEAN ARLAUD 3065 08-08-50 (13)
064 POINTE DE LA BAQUO OCCI- 3097 09-08-50  
  DENTAL      
065 SOMMET DE LA BAQUO 3103 09-08-50  
066 CAP DU SEIL DE LA BAQUO 3110 09-08-50  
067 PERDIGUERO GRAN 3222 11-08-50  
068 PIC ROYO 3121 11-08-50  
069 LITEROLA 3132 11-08-50  
070 POINTE MAMY 3000 11-08-50 (14)
071 CRABIOULÉS OCCIDENTAL 3106 11-08-50  
072 CRABIOULÉS ORIENTAL 3116 11-08-50  
073 QUAIRAT NORD 3000 12-08-50 (15)
074 GRAN QUAIRAT 3060 12-08-50  
075 POINTE LACQ 3011 13-08-50  
076 LÈZAT 3107 13-08-50  
077 BOUM 3006 14-08-50  
078 MAUPAS 3109 14-08-50  
079 TOURETS OCCIDENTAL 3012 16-08-50 (16)
080 TOURETS ORIENTAL 3000 16-08-50 (16)
081 BERALDI 3026 16-08-50  
082 BALAITOUS 3146 15-08-52  
083 TOUR DE COSTERILLOU 3060 18-08-52  
084 AIGUILLE D'USSELL 3001 18-08-52  
085 MALADETA CENTRAL 3204 04-08-53 (17)
086 BONDIDIER 3000 04-08-53  
087 CORDIER 3000 04-08-53 (18)
088 MALADETA OCCIDENTAL 3187 14-08-53 (19)
089 DENT D'ALBA 3114 04-08-53  
090 PIC D'ALBA 3096 04-08-53  
091 ARAGUELLS 3037 05-08-53  
092 VALLIBIERNA OCCIDENTAL 3055 06-08-53  
093 MARGUELIDE 3258 07-08-53  
094 RUSSELL MERIDIONAL 3205 07-08-53  
095 RUSSELL NORD 3201 07-08-53  
096 SOUBIRON 3000 07-08-53 (20)
097 PORTILLON 3044 10-08-53  
098 ESPADAS 3326 12-08-53  
099 PUNTA VIADÓS 3000 12-08-53 (21)
100 AGULLA BLANCA 3000 12-08-53 (22)
101 PIC DE LARDANA 3000 12-08-53 (23)
102 PIC DE PAVOST 3000 12-08-53 (24)
103 ERISTE CENTRAL 3053 09-08-53 (25)
104 ERISTE ORIENTAL 3030 09-08-53  
105 PUNTA SABRE 3143 11-08-55  
106 GRAN BATCHIMALA 3177 11-08-55  
107 PUNTA ALTA 3014 19-04-57  
108 BECIBERRI NORD 3014 21-04-57  
109 PIC DE LAS OLAS 3016 12-08-58  
110 BATOUA MERIDIONAL 3035 10-08-63  
111 BATOUA CENTRAL 3027 10-08-63  
112 BATOUA SEPTENTRIONAL 3030 10-08-63  
113 COMA LOS ALTOS DEL SE-      
  RRADER 3001 10-09-64 (26)
114 COMA LO FORNO 3030 12-09-64  
115 BECIBERRI SUD 3030 12-09-64  
116 DOBLE RESALT SUPERIOR 3003 12-09-64 (27)
117 DOBLE RESALT INFERIOR 3002 12-09-64 (27)
118 DENT DE LARDANA 3095 02-08-66  
119 BARDAMINA 3079 03-08-66  
120 CLARABIDE OCCIDENTAL 3007 05-08-66 (28)
121 PIRAMIDE DE POUCHERGUES 3005 05-08-66 (29)
122 CAMPBOUE 3035 05-08-66  
123 SAINT SAUD 3079 05-08-66 (30)
124 PIC GOURDON 3031 06-08-66  
125 SPIJEOLES 3065 06-08-66  
126 BELLOC Pointe Sud 3007 06-08-66  
127 BELLOC Mediane 3006 06-08-66  
128 BELLOC Gran 3008 06-08-66  
129 SOTLLO 3075 24-07-67  
130 PUNTA NORD D'ESTATS 3128 24-07-67 (31)
131 TURON DE NEOUVIEILLE 3042 01-08-67  
132 TROIS CONSEILLERS 3058 01-08-67  
133 NEOUVIEILLE 3092 01-08-67  
134 RAMOUNG 3011 01-08-72  
135 PUNTA LEQUETRE 3001 27-08-72 (32)
136 PUNTA PASSET 3002 27-08-72  
137 PETITA MUNIA 3096 27-08-72 (33)
138 SERRE MOURENNE 3090 28-08-72  
139 TROMOSA 3085 28-08-72  
140 POINTE 3028 3028 28-07-72 (34)
141 PIC HEID 3022 28-07-72  
142 POINTE 3018 3018 23-06-74 (35)
143 POINTE 3024 3024 23-06-74 (36)
144 ABEILLE 3028 23-06-74  
145 POINTE 3057 3057 23-06-74 (37)
146 PETIT BATCHIMALE 3061 23-06-74  
147 POINTE LEDORMEUR 3087 23-06-74  
148 PIC MAUBIC 3062 15-07-74  
149 PIC LONG 3194 15-07-74  
150 BADET 3161 15-07-74  
151 CAMPBIEIL SUD 3168 15-07-74 (38)
152 CAMPBIEIL NORD 3175 15-07-74  
153 HITO DE PERDIGUERO 3170 08-06-75  
154 PERDIGUERO OCCIDENTAL 3176 08-06-75  
155 DENT D'ESTERAGNE 3006 14-07-75  
156 PIC DE LOUSTOU 3024 15-07-75  
157 DENT D'ESTIBERE MALE 3017 17-07-75  
158 BUGARRET 3031 17-07-75  
159 PALE CARBONOUSE SUD 3015 17-07-75  
160 PALE CARBONOUSE CENTRAL 3021 17-07-75  
161 PALE CARBONOUSE NORD 3016 17-07-75 (39)


(1) Hemen dirudi Josep Silviak Ebaki Faltsuaren Hatza Perdidoko Hatzarekin nahasten duela, nahiz eta aipatutako altuera ondo dagoen. Pic Bazillac izendatzean eta mendi honen igoera Taillonera egun berean egiteak hipotesi honetara eramaten gaitu.

(2) Erpin geodesikoren Punta da. Punta Gabarro gaur egun.

(3) Erdi Tontorrerako proposatu zuen izena Russell Punta izan zen; izan ere Henry Russel lehendabizikoz igo zen tontor horretara. Hala agertzen da 1945eko Léon Mauryren mapan "Les Monts Maudits". Josep Silvak ulertu du izen horrek beste tontor ezberdin bati adierazten diola eta seguruenik, Erdiko Tontorratik-Astorg Puntara doan gandorra bitarteko tontorrari aipatu nahi ziola.

(4) Datako akatsa ematen du. Logikoki aurreko tontor bezala Maldito igo zuen.

(5) Altueragatik Mendebaldeko Infernua eta Ekialdeko Infernuaren arteko nahasketa dela dirudi.

(6)Kontura gaitezen, 1949ko abuztuaren 7an, Panticosa aldeko tontor guztiak igotzen dituela eta tontorrak agertzen diren ordenaren arabera logikoa da pentsatzea Josep Silva Infernuetatik zetorrela eta ez zuen Arnalesa igo (aipatu behar da kartogafia espainarrean Arnales Infernuen barruan dagoela ematen du). Arollas Tontorra zen izen frantsesa Garmo Negrorako.Juli Soler i SAntalókere nomenklatura hori erabili zuen bere hilondoko kontaketetan; zeintzuk CECek argitaratu zituen 1919an. Horregatik Ekialdeko Arollas soilik izan daiteke gaur egungo Pondielloseko Orratza.

(7) Hemen Garmo Negroa da, bere altueragatik, nahiz eta Arollar toponimoa erabiltzen duen.

(8) Dudarik gabe esan daiteke Juli Soler i Santalók erabili zuen nomenklatura jarraitzen du. Baliteke kasu honetan Ipar Algas izatea.

(9) Algasa da.

(10) Argualasa.

(11) Zaila da tontor hau identifikatzea. Chausenqueko Bizkara izatea baina inolako sigurtasun jakin gabe

(12) Oso garrantzitsua da izen hori hemen agertzea. 1952ko laugarren hiruhilabetean Pyrénées aldizkariaren 12. zenbakidunean 307.orrialdean Léon Maury eta Denis Eydoux-en krokis batean lehendabizikoz Lourde-Roucheblave Punta izena agertzen da Gourgs Blancsen Mendebaldeko punta aipatzeko.Izen hori ezagutarazi zuten Armengaud eta Cometek 1953ko "Guide de la Région d'Aure et de Luchon" argitaratzean. Seguraski gida honetan J.Silvak aurkituko zuen. Hau dela eta, tontor batzuen izendapena egindako igoera ondokoak ziren.

(13) Gauza bera gertatzen da hemen.1953ko Armengaud eta Cometen gidaliburua Jean Arlaud izena agertzen da Puerto d´Oo Tontorra aipatzeko. 1950rean tontor hori ezin izan zen horrelakoa izendatu.

(14) Beste tontor batzuetan bezala. Hirumilakoa identifikatu zen eta gero izendatu zen. Kasu honetan Olliver gidetatik atera zuen izena.

(15) Zorroztasun handia erakusten du gizon honek hirumila metroko Tontorrak identifikatzeko. Aintzinatik ezaguna da Quairateko Ipar Aurretontorra. Esaten da 1789ko abuztuaren 6an igoeran Reboul eta Vidalek benetako lotu zuten puntua dela. 1879an Russellek bi puntak aipatzen ditu. Halaber, Lerdomeuren gidaliburuan alderaturik daude.

(16) Les Tourets. Izen frantziarra da Forquetako Tontorrak aipatzeko.

(17) Erdiko Maladeta. Mendebaldeko Maladeta Lehena, gaur egun Cordier Tontorra.

(18) Beste tontor bat hirumilatik gora baina bere altuera zehatza aipatu gabe ez dakielako. Ematen du Mendebaldeko Hirugarren Maladeta dela, gaur egun, Mir Tontorra. Ez da Cordier izena erabiltzen 1958an Armengaud eta Jolisen "Posets-Maladeta" CEC gidaliburua argitaratu arte.

(19) Hemen altitudearen arabera Mendebaldeko Bigarren Maladeta dela dirudi, Sayó Tontorra.Igoerako datn akats bat gertatu dela dirudi; izan ere, susmagarri da aurrekoak data berean igo zuela.

(20) Baliteke Russell Ekialdeko Punta izatea. Soubiron izena jarri zion Arlaudek hegoekialdekoagoa dagoen tontor bati.

(21) 1953ko abuztuaren 12an igo zituen hau eta hurrengo tontorrak zaila da zeintzuk ziren jakitea. Argi dago Espadasen inguruan daude tontorrak direla, ¿baina zeintzuk?. Bere altitudeak jaso dira hirumilakoak bezala ezer gehiago aipatu gabe. Hipotesi bat demagun abuztuaren 7an J.Silva Maladetako mendigunean zehar zebilen, 10rean Ooko Portillon Tontorra igotzen du (abuztuaren 9a Eristeretara igotzeko akats bat dirudi, zerrendaren kronologi-ordena apurtzen baitu eta ibilbidea nahiko korapilatsu da). Portillonetik Estosera jaisten dela suposatu behar da. Orduan Viados Punta eta Agulla Blanca (22) Posetseko Ipar ertzean daude bi tontorrak izango lirateke: Bikiak. Lardana Tontorra (23) Ipar Posets izango litzateke (tontor nagusia, nahitanahiez pasatu behar dut ez dago idatzirik, zerrendako lehenago igo zen tontorretara berriro ez du aipatzen) Hemendik Espadasera eta ertzetik Pavotsera (24).

(25) Komentatu dugu gure ikusputuaren arabera hemengo data oker dagoela (21.nota ikusi)

(26) Serradereko Pala Alta da, beste zerrenda batzuetan hirumila metrotik gora zuela ikusi dugun bezala.

(27) Doble Resalt. Erdi Besiberriko bi puntak dira, aintzinatik hola izendatuak.

(28) Berriro Mendebaldeko Clarabidea zeinetara ez zuen igo 1950rean. Ollivier Gidaliburuak edo Posets-Maladetakoa direla eta.

(29) Pouchergueseko Piramidea. Gaur egun Saint Saud da. 1906an lehen aipatutakoak eman zuen izena. Horrela 1953ko Armengaud-Cometen gidaliburuan agertzen da.

(30) Armengaud-Cometen gidaliburuan ere agertzen da. Camboueko bi puntekin batera hau Saint Saud Tontorrak izendatu ziren Gourgs Blancs Iparmendebaldeko ertzean. Harri pilaketa bost metroko goragunea da glaziarraren gainean; gaur egun ez da tontor bat.

(31) Gaur egun Verdaguer Punta da.

(32) Garai batean Punta Lequeutre hirumilakotzat hartu zen. Ez du aipatutako altitudea lortzen ondoko Celestin Passet Punta bezala.

(33) Datako beste akats bat da. 1972ko abuztuaren 28a izan beharko zen, Munia ertzeko eguna. Egun honetako kontaketa osagarri bakarra aurkitu dugu bere sokakidearena ibilbide horretan: MACIÀ I VIVES, Carles. "Cresta oriental del circ de Troumouse". Muntanya 671.zenbakian, CEC, Barcelona, 1974-otsaila, 3-8 orrialdetan.

(34) 1988 (Pyrénées aldizkarian) eta 1990ko (liburuaren lehenengo argitalpenean) Buysek kota horretarako Aireseko Punta izena proposatu zuen. Gero kota hori 1993ko gainontzeko kota zerrendaren barruan goragune eza dela eta. Baina aurreko bataio zegoen. 1962an Ravier anaiek Couffite anaiak izena proposatu zuten, gogorazteko Joseph eta Louis Couffite anaiak zeintzuk hil ziren Pitón Carréko Iparraldean. IGN frantziarrak uko egin zion proposamen horri eta 3028 Punta anonima geratu zen. Gaur egun, Hego Chabarrou Tontorren (Alphonse Meillon) gertutik dagoen punta batek Coufitte anaien izena du.

(35) Pez Lepoko Punta da.

(36) Pezeko Punta. Bi punta horiek aipatu behar dira, Nahiz eta aspalditik ezagunak izan (IGNko mapa Liena 147.orrialdean, 1938ko argitalpen berezia; 1980ko harmakadara arte ez dira Pirinioetako bibliografian aipatzen. 1960etako Ollivier Gidaliburuan erreferrentzi ez zehatza agertzen da.

(37) 3057.Punta. Gaur egun Marcos Feliu Tontorra da. Betidanik oso zaila izan da Bachimalala Hanndia eta Abeilleren arteko puntak ezberdintzea.

(38) 1974ko Lentilla Tontorraren egiaztapena.

(39) Josep Silvaren ondoren beste pertonak batzuk Crabounose Palarenaz konturatu dira, gaur egun hirumilako mamuaren artean agertzen da.

FTer (Fidelek itzuli du)



Gehigarria, 2015eko otsailaren 10.

Orain azal dezakegu, zergatik Josep Silvaren zerrenda ez zen argitaratu Federación de Entitats Excursionistes de Catalunyara bidali zenean unean eta zergatik 1983an FEEC-ari paperen artean nahastu zitzaion.
Horretarako 1976ko Juliol-Agosto Vertex aldizkari 50 zenbakidunera joan behar da "Actualitat Alpinistica" atalean Josep Silva i Terradesek 30 urte baino gehiagotan zehar igotako 161 hirumilkoari buruzko aipamen laburra agertzen da (144. orrialdean). Hori bai, "Actualitat Alpinistica-ren kazetariak, Manuel Punsola i Mitjans zela ematen du, esaten du aldizkarian agertzen diren lerro horiek Joan Enric Farreny i Sistac hil ondokoak direla. Honek aipatutako atala idatzi zuen 1976ko maiaztzaren 17a zoritxarreko mendi istripuan hil arte Gaubeko Couloirean. Ez da ausarta pentsatzea Josep i Silvaren lehenengo komunikazioa Federakundera Farrenyk uztitako paperen artean geratu zela eta zirkunstantzia haietan galdu zela.