Lehenengo mugarria.
1787ko uda, Oncet lakuan.
Orain dela urte bat Michel Gabriel Paccard eta Jacques Balmat-ek Mont Blanc gailurra, garai hartan mendi sardiniarra, zapaldu dutela. Era berean, duela urte bat ehunka toesetara(oraindik ez dago metrorik) han, non Bizkaiko golkuak bere bihurgunea egiten duen, gizon batzuek bidaia lilurgarri baten oinarria neurtzen dute. Mugetako komisioa martxan jarri da. Bere misio, 1659ko Pirinioetako hitzarmenaren sortutako Espainia eta Frantziaren arteko muga kartografiatzea da. Faisaiak uhartean, non Bidasoa ibaia itstsoratzen den, monumentu txiki batek hitzarmenaren sinadura gogoratzen du.
Mediterraneoaraino egingo duen bidaiak, Pirinioak lehenengo aldiz neurtuz, soilik 9 urte iraungo ditu. Gertakizun politikoek Junker eta Herediaren lana geldiarazten dute kare -mendigune handian sartzen direnean. Urte luzeetan zehar euren neurketak ahaztuak geratuko dira. Baina beste batzuek, misio antzekoa aurrera atera nahi dute, Jean Vidal eta Henri Reboulek Frantzia hegoaldetik mugatzen diren mendien altuera jakin nahi dute. Misio zientifikoa guztiz pribatua da, aurkikuntzaren gustuagatik.
1786an Reboulek egindako kanpainaren apenas ez dago daturik. Jakina da, Auñamendi igo zela. Hurrengo urtean, Reboulek uztail eta abuztu hilabetetan zehar kanpain berri bat egingo du Vidalekin batera.
Gure data gakora iristen gara:1787ko abuztuaren 8a, urtebete zehatz Mont Blancera igo zenetik. Bi jakintsu pic du Miditik jaisten dira Oncet lakutik. Lakuko ertzean kasualitatea gertatzen da, turisten ilara tontorrera abiatzen da. Iritsi berrien artean Ramond de Carbonnieresek bere jauna Roheneko kardinala laguntzen du.Agurrak, hitz egiten da. Daudenetik mendikateko zati handiren ikuspegi pribilegiatua izaten dute. Reboulek dio: Pic du Midi garrantzi gabekoa da, mendi altuak han daude hegoalderantz. Han izotza, glaziarrak daude, Alpeetan bezala. Ezagutzen duena, neurtu duena eskuz señalatzen eta zerrendatzen du. Une hartan, bere ustez,Pirinioetako gailurrik altuena kupula elurtua da Gavarnie alderantz altxatzen dena. Bi urteren buruan, hirugarren kanpainean, Montes Malditosen nagusitasuna aurkituko du. Beraldiaren arabera, han, instant hartan, Pirinioak jaiotzen dira gaur egun ezagutzen dugun bezala..
Ramondi, zehaztu gabe dagoen gaiak interesa sortzen dio. Beranduago, Baregesen, non egoten diren ostatuz, Reboulek Pic du Miditik hartutako profila ematen dio. Kupula elurtu hori lehendabiziko aldiz igotzea bultzatzen duen grina sortzen da, Pirinioetako tontorrik altuena ote da?. Kupula honetara hurbiltzean desagertzen da, Mont Perdu da
Bibliografía: Henri Beraldi: Balaïtous et Pelvoux. Jatorrizko testuak 1907 eta 1910ean argitaratuta.
FTer (Fidelek euskaratu du)
